Willem hendrik Gispen is een Nederlandse bioloog en neurowetenschapper. Hij was van 2001 – 2007 rector magnificus van de universiteit van Utrecht. Hij studeerde en promoveerde op neurowetenschappelijke onderwerpen, werd hoogleraar en directeur, was decaan en ontving voor zijn werk op gebied van neuroplasticiteit eredoctoraten. In 2012 benoemd tot Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw. Zeer zeker dus niet zomaar iemand.
Des te verrassender vond ik zijn liefde en enthousiasme voor de IJsvogel. “Maar dit is mijn hóbby”, zei hij me. Hij is een liefhebber van de natuur en rekent vogels tot zijn vrienden. Ik heb zelden zo’n bevlogen en enthousiaste spreker gezien. De IJsvogel is voor hem zowel beeld als zinnebeeld. Hij is een vogel van het hoofd en het hart. Een vogel uit twee werelden, in beide beroemd. In de wereld van de rede en het bewuste weten is hij een schuwe prachtige vogel die in Europa leeft van visvangst en broedt in zelf gegraven nesten in steile wanden van beken met stromend water. In de wereld van het gevoel en de mythe is de ijsvogel het symbool van geluk, stilte en trouw. In de Griekse mythologie bouwt hij zijn nest op woelige baren, vertrouwend op de goden of God. Hij vertelde en liet zien in welke teksten en afbeeldingen in alle tijden en bij diverse volkeren de ijsvogel genoemd en afgebeeld wordt. Zoals op middeleeuwse en buitenlandse schilderijen, gedenkpenningen en op het praalgraf van Willem van Oranje. Ook op de omslag van het boek van Prinses Wilhelmina: ”Eenzaam maar niet alleen” is een vliegende ijsvogel afgebeeld. Er is zelfs een slaapmiddel vernoemd naar de ijsvogel. Op zo’n manier had ik nog nooit naar de ijsvogel gekeken en ik denk velen van ons die op deze avond aanwezig waren. Na afloop kon je twee door hem geschreven en gesigneerde boeken kopen.
Na de pauze met weer heerlijke koffie, thee of een drankje met knabbels keken we aansluitend naar de documentaire van Cees van Kempen die door Vroege Vogels van de Vara uitgezonden werd. Hij volgt dit prachtige azuurblauwe vogeltje door de vier seizoenen heen. Ze vormen een paartje, krijgen jongen en de jongen vliegen weer uit, zodat de ouders weer aan een nieuw legsel kunnen beginnen. Je ziet de ijsvogel in voor- en tegenspoed. De intentie van Cees van Kempen was om er voor te zorgen dat de kijker echt een band met de vogel krijgt. Daar is hij zeker in geslaagd. Je kon zelfs zien hoe de ijsvogel haar eieren legt. Zeldzame beelden, want in de ondergrondse nesten (althans bijna horizontaal in steile oeverwanden) is zelden of nooit gefilmd. De vogel vist in beken met stromend water. Door de stroming is het water helder en de prooi dus bejaagbaar. Ook in grotere en zelfs bijna stilstaande wateren is het van groot belang dat de ijsvogel zicht blijft houden op de visjes. Stuifmeel van bomen op het wateroppervlak en afgevallen blad geeft grote problemen, alsook slecht weer , storm en opgestuwd water met harde golfslag, want dan kan hij niet meer door het water kijken naar zijn voedsel. Houdt dit te lang aan dan is de ijsvogel gedoemd tot sterven. Het was werkelijk een prachtige film. Sfeervolle natuuropnamen waarin je jezelf bijna voelt meevoeren. Verstilde beelden, klaterend water en rustgevende natuurimpressies. Als je daarna gelijk door naar je bed zou gaan, zou je slapen als een roos. We hebben allemaal zeer genoten!! Onze grote dank aan Inge en Marjanne die zo’n fantastische avond hebben georganiseerd!
Birgit Slee
